محمدعلی کشاورز درگذشت و جامعه ایران هر کسی به نوعی خاطراتی از فیلم و سریال‌های او را با خود به همراه دارد.

محمدعلی کشاورز کارنامه‌ای تقریبا بی بدیل در سینمای ایران دارد. او با اکثریت کارگردانان مطرح و مولف سینمای ایران همکاری داشته است و در فیلم‌های مختلفی از کارگردانان مختلف نقش آفرینی داشته است. باید یک مروری داشته باشیم تا ببینیم چه اندازه این فعالیت‌های او متنوع و متفاوت است هم به لحاظ نقش و هم به لحاظ همکاری (البته باز این یک گلچین است):

«شب قوزی» فرخ غفاری ، «خشت و آئینه» ابراهیم گلستان ، «آقای هالو» داریوش مهرجویی ، «صادق کُرده» و سریال «دایی جان ناپلئون» ناصر تقوایی ، «رگبار» بهرام بیضایی ، «کمال الملک» ، «جعفر خان از فرنگ برگشته» ، «مادر» ، «دلشدگان» و سریال «هزاردستان» علی حاتمی ، «شطرنج باد» محمدرضا اصلانی ، «پول خارجی» رخشان بنی‌اعتماد ، «ناصرالدین‌شاه آکتور سینما» محسن مخملباف ، «زیر درختان زیتون» عباس کیارستمی، و سریال‌های «آتش بدون دود» نادر ابراهیمی، «گرگ‌ها» داوود میرباقری ، «پدرسالار» اکبر خواجویی ، «خانه به خانه» کیانوش عیاری و …

علاوه بر این‌ او با ۲ کارگردان غیر ایرانی هم در سینما همکاری داشته است، والریو زورلینی ایتالیایی در فیلم «صحرای تاتارها» و فیلم «کاروان‌ها» جیمز فارگو آمریکایی. در فیلم فارگو با «آنتونی کوئین» هم‌بازی بودند. اتفاقا وقتی بازی او را مقابل این بازیگر بین المللی می‌بینیم متوجه می‌شویم که به لحاظ سطح استاندارد بازیگری پایاپای با کوئین است.

کشاورز سال‌ها قبل در گفت و گو با نشریه پاراگراف درباره بازیگری گفته بود:«متاسفانه در سینمای ما خیلی از کارگردان‌ها ریتم را نمی‌شناسند. بازیگر سینما ریتم بازیگری را نمی‌داند. هر بازیگر برای خودش ریتم خاصی دارد. بازیگر باید ریتم کلی فیلم را دریابد و ریتم بازی‌اش را با آن هماهنگ کند.

ریتم بازی در «زیر درختان زیتون» با فیلمی مثل «مادر» زمین تا آسمان فرق دارد. در فیلم «زیر درختان زیتون» به کیارستمی گفتم که این نقش‌ها را خیلی راحت بازی می‌کنم. کیارستمی می‌گفت که کوروساوا به او گفته بود که خیلی بازیگران بزرگ دنیا نقش کارگردان را بازی کرده‌اند، ولی بازیگر تو از همه بهتر بازی کرده است.»

محسن جعفری راد هم در یاداشتی به نکته درستی اشاره کرده است: «در فیلم کیارستمی فرد مهربانی است و در مادر علی حاتمی، یک لپمن به معنای مطلق کلمه، در رگبار بهرام بیضایی یک مدیر اتو کشیده است و در پدر سالار یک دیکتاتور نامهربان. و همه اینها را یک نفر بازی کرده و این تنوع نقش، ستودنی است و بی نظیر. مگر بهتر از بیضایی و کیارستمی و مهرجویی و گلستان و تقوایی و … میان فیلمسازان تاریخ سینمای ایران داریم؟ پس یک نوع خصلت، یک نوع استعداد، یک فن بیان درجه یک و یک زبان بدن عالی می تواند از او بازیگر طلایی کارهای این فیلمسازان بسازد.»

واقعیت این است که محمدعلی کشاورز به لحاظ هنری یک کارنامه درخشان دارد و در زندگی شخصی هم همیشه شان و جایگاه خود را حفظ کرد.

مسعود بهنود زمان درگذشت مرتضی ممیز خاطره جالبی از عباس کیارستمی نقل کرده است که از او می‌پرسد نظرت راجع به رفتن ممیز چیست و کیارستمی در جواب می‌گوید: غول سبیلوی ما (کنایه به مرتضی ممیز) خوب بود که می‌ماند اما این یک سال آخر راضی به زحمتش نبودیم (اشاره به مریضی ممیز دارد).

می‌توان همین جمله را برای جناب محمد علی کشاورز تکرار کرد ولی واقعا راضی به اذیت شدنش نبودیم. خدایش بیامرزاد.